Vorfiðringur

Meðan ég lá í flensu um daginn lét ég útvega mér alla mögulega og ómögulega ferðapésa - alla bæklinga sem hönd á festi svo framarlega sem á þeim var mynd af sól.

Margur, og víst það maklegt er mjög þessum skálkum formælir

Alltaf finnst mér þessi árstími sérstakur. Þegar krókusarnir fara að gægjast upp úr sköflunum; þegar farið er að lesa Passíusálmana í útvarpinu, þegar lyktin úti fer að mýkjast og minna meira á mold en ís, þá er eitthvað á leiðinni. Múmínmamma beið með óþreyju eftir því að jólin kæmu - hún hafði aldrei séð þau, enda jafnan í dvala yfir veturinn. Hún hélt að jólin væru einhvers konar lifandi fyrirbæri sem bankaði upp á hjá henni þegar þar að kæmi. Ég hef alltaf öfundað múmínmömmu af því að eiga sér þessa dæmalausu tilhlökkun í sér. Ég hef kannski einhvern snert af henni, því það er einmitt þannig sem ég bíð eftir vorinu. Það sem virðist svo ótrúlegt að geti gerst þegar snjórinn og vetrarmyrkrið hafa heltekið sálina, - það gerist, og meir að segja aftur og aftur, ár eftir ár. Fyrsti vorboðinn er lestur Passíusálmanna í útvarpinu. Það er einkennilegt að ekki trúaðri manneskja en ég er skuli fagna þessum hluta vorsins ár eftir ár. Líklega er það amma sem ber ábyrgð á þessu. Ég var rétt farin að þekkja stafina þegar hún fékk mér bókina í hönd og lét mér í hendur það ábyrgðarmikla hlutverk að fylgjast með því hvort karlinn í útvarpinu færi rétt með þetta. Og samviskusamlega gerði ég það þessi ár sem það tók mig að verða hraðlæs. Ég áttaði mig ekki á uppeldis- og kennslugildi þessarar hugmyndar ömmu fyrr en ég sjálf var orðin harðfullorðin. En það urðu mér gífurleg vonbrigði þegar ég fór að geta lesið Passíusálmana mér til gagns. Mér var ómögulegt að skilja hvers vegna þessi skáldskapur var mærður svo sem raunin var. Engin tilfinning fyrir hrynjandi orðanna og hrynjandi hendinganna; rímið klúðurslegt og áherslur vægast sagt skrítnar. Og titlar kvæðanna: "Um Kristí kunningja sem stóðu langt frá." Ætli mér hafi ekki hreinlega þótt þetta jafnast á við leirburð þótt ég vogaði mér ekki að láta þá skoðun í ljósi þá. Í dag skil ég að þrátt fyrir formgalla og það sem er ekki slétt og fellt og reglunum samkvæmt, þá er meira að finna í skáldskap en form og reglur, og ég hef löngu fyrirgefið Hallgrími að ríma saman:

Margur, og víst það maklegt er

mjög þessum skálkum formælir

Það er ekki bara rímið sem er undarlegt - heldur líka að áhersla skuli sett á lokaatkvæði orðsins formælir. En hvað um það, sennilega hefur Hallgrímur Pétursson ekki verið mjög músíkalskur maður, þótt hann hafi verið margra maki að guðlegu andríki. Eftir nokkur ár verð ég örugglega ekki bara búin að fyrirgefa Hallgrími, heldur líka hætt að taka eftir þessu og láta það pirra mig inn við beinið.

En það er vorið. Nú er vorlyktin komin - þessi næstum erótíska lykt af frjórri mold sem er meir en tilbúin til að taka við sáðmönnum vorsins, sem lúra á hnjám sér í beðum og runnum með bleika gúmmíhanska og klórur; krafsa burt eftirhreytur vetrarins og gera allt klárt fyrir það að blóm og runnar geti skartað sínu fegursta þegar þar að kemur og sírenurnar fari að ilma. Þær gera það nefnilega líka á Íslandi, rétt eins og í útlöndum. Mikið hlakka ég til. Vorið er alveg að koma, ég hef það á tilfinningunni að þetta gerist bara núna alveg næstu daga. Vitið til.

En þótt mér þyki alltaf best heima og sumarið hvergi eins unaðslegt og hér er ég loksins að komast á þann aldur, að mig langar að upplifa það einhvers staðar annars staðar líka. Ég hélt lengi að útþráin tilheyrði bara unga fólkinu, en það er þá sennilega eitthvað bogið við mig, því mér finnst þessi þrá vaxa með aldrinum. Ég hef tekið eftir því nokkur síðustu ár, að um leið og þetta dásamlega vor fer að gera vart við sig langar mig í enn meira vor - enn meira sumar. Meðan ég lá í flensu um daginn lét ég útvega mér alla mögulega og ómögulega ferðapésa - alla bæklinga sem hönd á festi svo framarlega sem á þeim var mynd af sól. Pésana svalg ég í mig af áfergju og reyndi að finna draumum mínum um mikið sumar farveg í tilhugsun um pakkaferðir, borgarferðir, sveitaferðir og sérferðir. Ég fann ekki alveg það sem mig langaði mest í. Ég held að það sem mig langar í sé kytra fyrir mig og mína hjá óþekktum bónda suður í Úmbríu. Þessi bóndi ræktar ólífur, epli og vín og er með svolítinn sundlaugarpoll í garðinum, þar sem ég get látið sólina smjúga í merg og bein milli þess sem ég skoða mikilfenglegar menningarminjar og teyga í mig stemningu ítalskra miðaldaborga. Ég veit annars ekkert um þetta - hégómlegir draumar. Það er verra að það er orðið svo erfitt að komast í burtu. Það kostar of fjár að heimsækja aðrar þjóðir, og eftir að flugfélagið Go treystir sér ekki lengur til að bera okkur í burtu á skikkanlegum prís þverr vonin um að komast einhvern tíma til bóndans góða, ekki síst ef fargjaldið fyrir einn kostar hátt í sjötíu þúsund krónur. Þegar ég var að huga að málsháttum í páskaeggin sem ég ætla kannski að búa til ef ég nenni rakst ég alveg óvart í Hávamál:

Sá einn veit

er víða ratar

og hefir fjöld um farið

hverju geði

stýrir gumna hver,

sá er vitandi er vits.

Mér fannst þetta vísbending - já næstum sönnun þess að mér væri ætlað að komast út í sumar; hér væru vitsmunir mínir í húfi. Í gær var vorfiðringurinn alveg að fara með mig, en dvínandi von um að ég fengi nokkurn tíma að sjá eplin í Úmbríu skyggðu óþægilega á ólgandi vorþrána. Ætl'ann fari ekki bara að snjóa.

Eftir Bergþóru Jónsdóttur [e-mail]

Viðhorf, birt í Morgunblaðinu 27. mars, 2002